چهل سالگی خشت های جهانی دوراونتاش - مجله سرگرمی

روزنامه شهروند نوشت: اثر شماره113؛ چهار دهه پیش چغازنبیل با این شماره در فهرست جهانی یونسکو جا گرفت. بازمانده شهر دوراونتاش، ساخته شده در حدود 1250 پیش از میلاد، روز 26 اکتبر سال 1979 (چهارم آبان 1358) همراه با تخت جمشید و میدان نقش جهان، ثبت جهانی شد. 40 سال پس از آن تاریخ، اراضی چغازنبیل هنوز متعلق به منابع طبیعی است نه وزارت میراث فرهنگی . اعتبارات نگهداری از قدیمی ترین معبد پا بر جای بشر در ایران، چنان ناچیز است که مجال کاوش بیشتر را نمی دهد. دوره عیلامی که کهن تر از هخامنشیان است همچنان رازآلود و ناشناخته است. عاطفه رشنویی، مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه این دوره را دوره خاموش می نامد و می گوید در چهل سالگی ثبت جهانی زیگورات خشتی، قرار است چغازنبیل و دوره عیلامیان، بیشتر شناخته شود.

او در گفت و گو با شهروند از چالش های حفاظت از این اثر و برنامه های چهل سالگی جهانی شدنش می گوید.

چهارم آبان، ثبت جهانی زیگورات چغازنبیل چهل ساله شد. این برای نخستین اثری که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفته، اتفاق مهمی است. پایگاه، برنامه ریزی ویژه ای به مناسبت این چهل سالگی ندارد؟

صحبت از اثری منحصر به فرد است که چهل سال از جهانی شدنش می گذرد. این زیگورات گواهی بی همتا و استثنایی است از فرهنگ، آیین و باورهای تمدن عیلام که به این منطقه تعلق داشته و حالا از بین رفته است و نمونه منحصر به فردی است از یک تمدن شهری مربوط که نشانه های نبوغ بشری را در خود دارد. بنابراین تاریخ مهمی است و برای همین برای معرفی بیش از پیش چغازنبیل، شناخت ظرفیت هایی که تا به حال مغفول مانده، دعوت به حفاظت و نگهداری بهتر و توجه به بحث گردشگری برنامه ریزی کرده ایم.

با توجه به اهمیت این اثر در عرصه ملی و بین المللی، پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه که به کنندگی از وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حافظ مستقیم این اثر است، سعی دارد مجموعه برنامه هایی اجرا کند که مهم ترین هدف آن شناسایی، حفاظت، ضرورت نگهداری و ضرورت معرفی آن است.

دقیقا، با وجود تمام شگفتی های قدیمی ترین معبد باستانی کشف شده در ایران، معرفی این اثر کاری است که تا به امروز تمام و کمال انجام نشده است.

یکی از اهداف ما همین است. می خواهیم طنین چغازنبیل را به صدا در بیاوریم تا همه بشنوند، نه فقط وزارتخانه. با وجود ارزش های این اثر و پتانسیل موجود در اطرافش، روی سخنم با همه افراد ذی نفع و سیاست گذار در حوزه گردشگری، توسعه مالی و توسعه پایدار محلی است و نه وزارتخانه. حفاظت به عنوان وظیفه میراث فرهنگی، در حال انجام است اما وزارت میراث به تنهایی نمی تواند نگاه ویژه ای به آثار تاریخی داشته باشد. آثار تاریخی بی شماری تحت مدیریت این وزارتخانه است، اما اعتباراتش از بودجه خیلی از سازمان ها کمتر است.

باید خودمان کاری کنیم. تقویم یک ساله ای از 4 آبان امسال تا 4آبان سال بعد تدوین شده است. برای معرفی ارزش های چغازنبیل برنامه ای فرهنگی به زودی با همکاری موزه ملی در تهران برگزار می شود؛ این کار مطلع مجموعه برنامه های چهل سالگی است. تلاش می کنیم چغازنبیل را به عنوان یک مرکز مهم گردشگری که می تواند با بستر فرهنگی اطرافش تعامل زیادی داشته باشد تعریف کنیم. نشست های تخصصی متفاوتی در دو سطح پژوهشگری و کارشناسی برای علاقه مندان برگزار می شود. همکاری هایی با دانشگاه های سطح کشور خواهیم داشت و در عین حال یک سری برنامه های مردم محور تعریف شده که در خود پایگاه برگزار می شود. جشنواره ای برای زنان روستایی و بچه ها، برنامه ای برای رصد ستارگان و مسابقات و برنامه های حاشیه ای دیگر. هدف از اجرای تمام برنامه ها این است که مردم به آمدن، دیدن و آشنایی رودررو با چغازنبیل ترغیب شوند. امیدوارم با همکاری فرمانداری شوش این کارها را انجام دهیم.

نیایشگاه هنوز سند ندارد و به اسم میراث فرهنگی نیست. اراضی چغازنبیل متعلق به منابع طبیعی و هفت تپه متعلق به منابع طبیعی و شرکت کشت و صنعت است. بعد از این همه سال، این مسأله کی قرار است حل شود؟

این زمین ها جزو اراضی ملی است و به اسم اشخاص نیست. برای رفع این مشکل تمام هماهنگی های لازم اجرا شده و به مرحله اداره دارایی استان هم رسیده است. ما منتظریم انتقال سند از اراضی ملی که به نام منابع طبیعی جمهوری اسلامی است، به نام وزارت میراث فرهنگی تغییر نام پیدا کند. باقی مراحل درگیر بروکراسی اداری است. تمام کارها اجرا شده و فقط انتقال سند مانده است. دیگر جای نگرانی ندارد.

چغازنبیل فقط چند نگهبان دارد و هنوز برای آن، رده حفاظتی تعریف نشده است. حفاظت فیزیکی از این مجموعه بزرگ به این روش حتما چالش های زیادی دارد. برای رفع مسائل مربوط حفاظت برنامه ای دارید؟

میراث فرهنگی نمی تواند این موضوع را حل نماید. مسئولان استان باید به کمک ما بیایند. اصلا نمی شود از خود پایگاه میراث جهانی چغازنبیل یا اداره کل میراث فرهنگی انتظار داشت که به این مسأله وارد شوند. این مسأله ای است که استانداری خوزستان و فرمانداری شهرستان باید برایش کاری کنند و با همکاری و هماهنگی فرمانداری شهرستان نسبت به رفع موانع رده حفاظتی طرح ضرب الاجل داشته باشند و این کار را انجام دهند. برای این کار تقاضای چندین جلسه و مکاتبه کردیم. در دو سال و نیمی که اینجا هستم، یکی از مهمترین موضوعاتی است که پیگیری می کنم تا به نتیجه برسم. خدارا شکر تا به حال در این زمینه مسئله ای نداشته ایم.

به هر حال به تبع نداشتن رده حفاظتی، حفاری ها و تخریب های عمدی و غیرعمدی اتفاق می افتد. شما در گذشته هم به این موضوع اشاره کرده بودید که در نبود حصار، دام ها به محوطه بنا می آیند و به دلیل امنیت پایین منطقه، اتفاقاتی مثل آتش سوزی کانکس نگهبانی و شکستن پروژکتورها رخ می دهد.

تقریبا حفاری خاصی در پایگاه جهانی نداریم. گاهی یک سری شیطنت هایی می شد که الان متوقف شده است اما امروز بیشترین اولویت ما بعد از حفاظت روتین، مسأله حفاظت فیزیکی است. اگر امروز از من بپرسند اولویت کاری تان چیست، همین رده حفاظتی و حفاظت فیزیکی و ایجاد مانیتورینگ در محوطه است. سازمان میراث فرهنگی می خواهد دستورالعمل نصب دوربین های مداربسته در چغازنبیل را بدهد. زیرساخت آماده است، اما برای ادامه کار به حمایت مالی احتیاج داریم. استان خوزستان باید بپذیرد که میراث جهانی چغازنبیل گوهر با ارزش این استان است و باید برایش اعتبار هزینه شود. در تمام این سال ها 100 هکتار خشت و گل را روزانه رصد کردن، هزینه کمی نداشته است.

وقتی وزارت میراث فرهنگی کارهای حفاظتی را انجام می دهد، استان خوزستان باید بپذیرد و برای زیرساخت های حفاظت فیزیکی و گردشگری هزینه کند. خوزستان استانی نیست که از نظر اعتباری مسئله ای داشته باشد و می تواند به ما کمک کند. من معتقدم برای حفاظت و نگهداری از شهر 100 هکتاری چغازنبیل نه معبد آن، در هر هکتار روزانه به یک نفر احتیاج داریم. چه نگهبان، چه کسی که خارها را جمع کند، چه کسی که کار ملات و کاهگل کشی انجام دهد. یعنی در سایت، به 100 نفر نیروی کارگر احتیاج داریم، اما الان اعتباراتش را نداریم. بنابراین حفاظت مستمر، متوقف نمی شود، بلکه سرعتش پایین می آید. البته این پایین آمدن سرعت، امروز خطری را متوجه چغازنبیل نمی کند اما اگر ادامه دار باشد، باید چاره ای اندیشید.

picosho.ir: پیکوشو: تصاویر گردشگری ایران و جهان

gitiro.ir: گیتی رو: مجله گردشگری و مسافرتی، خبری و ورزشی